پرسش

السلام علیکم ورحمة وبرکاته!

الله سبحانه وتعالی عمر طولانی نصیب‌تان فرماید! از شما پرسشی دارم؛ امیدوارم پاسخ ارائه فرمایید.

واضح است که مالیات در اسلام حرام می‌باشد؛ پس دولت اسلامی چگونه می‌تواند چنین مشکلی را بر طرف کند، در حالی‌که امروزه (توظیف، عشر، و خراج) وجود ندارد؟

پاسخ

وعلیکم السلام ورحمة الله وبرکاته!

معلوم می‌شود که در رابطه به‌موضوع پرسش شما دچار التباس شده اید؛ چون می‌گویید که: مالیات در اسلام حرام می‌باشد که این به شکل عام در حالات مخصوص درست است و هم‌چنان گفتید: امروز عشر و خراج وجود ندارد. باید توجه داشته باشید که سرزمین مسلمانان یا عشری است و یا هم خراجی که فعلاً وجود دارد. در رابطه به موضوع شما کلمات چون: توظیف، عشر و خراج را یاد آور شدید که کلمه (توظیف) در این جا بی‌ربط می‌باشد.

به هر صورت ما برای‌تان پاسخ مفصلی ارائه خواهیم داشت تا ابهامی باقی نماند، إن شاء الله.

1. شریعت سلطان را از وضع مالیات بالای مسلمانان به خواست خودش نهی نموده است. رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم در حدیثی‌که احمد روایت نموده و زین و حاکم آن‌را صحیح می‌دانند، فرمودند: "لا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ صَاحِبُ مَكْسٍ"؛ صاحب مالیات وارد بهشت نمی‌شود." کلمه (مکس) عبارت از مالیات است که از تجار/بازرگانان در مرزها گرفته می‌شود؛ اما نهی رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم مطابق حدیث متفق علیه که از طریق ابوبکر روایت شده است، شامل می‌شود، که فرمودند: "إِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ وَأَعْرَاضَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا فِي بَلَدِكُمْ هَذَا فِي شَهْرِكُمْ هَذَا...؛ بدون شک خون و مال و آبروى شما بر يك ديگر حرام است مانند حرمت امروز و اين ماه و اين شهر شما..." این حدیث شامل خلیفه و عامه مردم می‌گردد. بناءً برای خلیفه جائِز نیست تا بخاطر مصارف از مردم مالیات اخذ کند، بلکه باید از بیت‌المال استفاده نماید.

2. اما حالات خاصی وجود دارد که شریعت مطابق نصوص وارده آن‌را استثناء قرار داده و مصارف را خاص بیت‌المال نکرده بلکه بدون زیادت از نیاز، آن‌را شامل همه ثروت‌مندان مسلمان نموده و این در صورت است که مال کافی در بیت المال وجود نداشته باشد. بناءً سلطان که مجری اوامر الله متعال می‌باشد، می‌تواند بدون خواسته‌های نفسانی‌خویش، مطابق احکام شرعی عمل نماید(و مالیات را بالای ثروت‌مندان امت وضع کند). بدین اساس، شریعت سلطان را مکلف به‌پرداخت مصارف مسلمانان از بیت المال نموده است؛ پس اگر مال کافی در بیت‌المال وجود نداشت که کفایت مصارف را بکند، خلیفه مطابق احکام شرعی می‌تواند تا به قدر ضرورت مالیات را بالای ثروت‌مندان وضع نماید که در این‌صورت عمل وی حرام نمی‌باشد.

جواز وضع مالیات بالای مسلمانان باید دارای شروط زیر باشد:

• این‌که در بیت‌المال مال کافی وجود نداشته باشد؛
• وجود نص شرعی که مصارف را بالای بیت‌المال و مسلمانان واجب گرداند؛
• وضع مالیات باید بیشتر از نیاز نباشد؛
• مالیات باید بالای ثروت‌مندان که بیشتر از نیاز‌شان ثروت دارند، وضع گردد.

1. بناءً وضع مالیات در حالات خاص، مطابق با احکام شرعی وشروط یاد شده که تنها بیت‌المال را نه؛ بلکه مسلمانان را نیز مکلف به‌پرداخت مصارف می‌داند، جائِز خواهد بود:

به گونه مثال اگر بیت المال قادر به‌پرداخت مصارف برای فقراء نبود، مالیات بالای ثروت‌مندان به اندازه ضرورت وضع می‌گردد، چون بیت‌المال تنها مسوول پرداخت مصارف فقراء نبوده و ثروت‌مندان نیز شامل آن می‌گردد. حاکم در مستدرک خود از عائشه رضی‌الله عنها روایت می‌کند که رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرمود:

«لَيْسَ بِالْمُؤْمِنِ الَّذِي يَبِيتُ شَبْعَانًا وَجَارُهُ جَائِعٌ إِلَى جَنْبِهِ»

ترجمه: مؤمن نیست کسی‌که سیر بخوابد و همسایه او در کنارش گرسنه باشد.

در روایت طبرانی در معجم کبیر از انس بن مالک رضی الله عنه آمده که گفت: رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرمود:

«مَا آمَنَ بِي مَنْ بَاتَ شَبْعَانًا وَجَارُهُ جَائِعٌ إِلَى جَنْبِهِ وَهُوَ يَعْلَمُ بِهِ»

ترجمه: هرکس که شب را سیر به بستر برود و بداند که همسایه‌‌اش در کنار او گرسنه مانده به من ایمان نیاورده است.

حاکم در مستدرک از ابن عمر رضی‌الله عنهما روایت می‌کند که رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرمود:

«وَأَيُّمَا أَهْلِ عَرْصَةٍ أَصْبَحَ فِيهِمُ امْرُؤٌ جَائِعًا، فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُمْ ذِمَّةُ اللَّهِ»

ترجمه: اهل هر سرزمینی‌که شب را به روز برسانند، در حالی‌که شخصی گرسنه‌ای در میان آنان باشد، ذمه الله و رسولش از آنان بری است.

و اگر بیت‌المال قادر به‌پرداخت مصارف جهاد نبود، مالیات بالای ثروت‌مندان به اندازه ضرورت وضع می‌گردد، چون بیت‌المال تنها مسوول پرداخت مصارف جهاد نبوده و ثروت‌مندان نیز شامل آن می‌گردد. الله متعال می فرماید:

﴿وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ﴾ [سوره توبه آیه 41].

ترجمه: و در راه الله به مال و جان جهاد کنید، این کار شما را بسی بهتر خواهد بود، اگر مردمی با فکر و دانش باشید.

دلایل دیگر نیز در این راستا وجود دارد.

و اگر بیت‌المال قادر به‌پرداخت مصارف ارتش نبود، مالیات بالای ثروت‌مندان به اندازه ضرورت وضع می‌گردد، چون بیت‌المال تنها مسوول پرداخت مصارف ارتش نبوده و ثروت‌مندان نیز شامل آن می‌گردد. احمد در مسند خویش از عبد الله بن عمر رضی الله عنه روایت می‌کند که رسول صلی‌الله علیه وسلم فرمود:

«لِلْغَازِي أَجْرُهُ، وَلِلْجَاعِلِ أَجْرُهُ وَأَجْرُ الْغَازِي»

ترجمه: برای غازی اجر خودش و برای مزد دهنده اجر غازی و اجر خودش داده می‌شود.

و اگر در شهری بیمارستان وجود نداشت و عدم موجودیت آن سبب متضرر شدن مردم می‌گردید و بیت‌المال قادر به‌پرداخت مصارف اعمار آن نبود، مالیات بالای ثروت‌مندان به اندازه ضرورت وضع می‌گردد؛ چون اعمار بیمارستان جهت رفع ضرر از مردم، تنها مسوولیت بیت‌المال نبوده و ثروت‌مندان نیز شامل آن می‌گردد؛ چون جلوگیری از ضرر عام می‌باشد. حاکم در مستدرک حدیث صحیحی را از ابی سعید خدری –رضی الله عنه- روایت می کند که رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرمود:

«لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ، مَنْ ضَارَّ ضَارَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ شَاقَّ شَاقَّ اللَّهُ عَلَيْهِ»

ترجمه: ضرر و زیان رسانیدن به خود جائز نیست. کسی‌که به دیگری زیان وارد می‌کند، الله (جل جلاله) به او زیان رساند و کسی‌که دیگری را به مشقت اندازد، الله (جل جلاله) او را به مشقت خواهد افگند.

و اگر بیت‌المال قادر به‌پرداخت مصارف برای رعیت در حوادث مانند طوفان و زمین لرزه نبود، مالیات بالای ثروت‌مندان به اندازه ضرورت وضع می‌گردد، چون بیت‌المال تنها مسوول پرداخت مصارف حوادث نبوده و ثروت‌مندان نیز شامل آن می‌گردد. ابوداود در سنن خویش از ابن حُجَیر العَدَوی روایت می‌کند که گفت: از عمر بن خطاب –رضی الله عنه- شنیدم که رسول الله –صلی الله علیه وسلم فرمود: «وَتُغِيثُوا الْمَلْهُوفَ وَتَهْدُوا الضَّالَّ»؛ متضرر را کمک و گمراه را راهنمایی کنید. این حدیث در زمان قحطی که قبلاً یاد آور شدیم، نیز صدق می‌کند.

1. و مصارف در موارد چون ایجاد راه دومی، اعمار بیمارستان دومی، فابریکه‌های تولیدی مانند استخراج نیکل و سنگ سرمه، ایجاد حوض‌ها بخاطر کشتی‌های تجارتی وغیر از این‌ها که عدم موجودیت‌شان باعث متضرر شدن مردم نمی‌گردد، تنها مسوولیت بیت‌المال می‌باشد. در صورت موجودیت پول کافی بیت‌المال باید اقدام به این کار‌ها نماید؛ اما اگر پول کافی در بیت‌المال وجود نداشت، مسلمانان مکلف به‌پرداخت مالیات نبوده و باید منتظر ماند تا پول مورد نیاز به دسترس بیت‌المال قرار گیرد.
2. به جز از ثروت‌مندان مالیات بالای دیگر مسلمانان وضع نمی‌گردد، چون کسی‌که بیشتر از حاجات اساسی‌اش ثروت نداشته باشد، از وی مالیات اخذ نمی‌گردد، مگر کسی‌که بیشتر از حاجات اساسی‌اش ثروت داشته باشد، مالیات پرداخت می‌نماید. بخاری از ابوهریره روایت می‌کند که رسو‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرمود: «خيرُ الصدقة ما كان عن ظهر غنى»؛ بهترین صدقه آن است که با پشتوانه بی‌نیازی باشد.

(غِنَی) یا ثروت به چیزی گفته می‌شود که انسان بیشتر از اندازه حاجات‌اش نیازی به آن نداشته باشد. مسلم از جابر –رضي الله عنه- روایت می‌کند که رسول صلی‌الله علیه وسلم فرمود:

«ابدأ بنفسك فتصدّق عليها، فإن فَضَلَ شيءٌ فلأهلك، فإن فَضَلَ عن أهلك شيءٌ فَلِذي قرابتك، فإن فَضَلَ عن ذي قرابتك شيءٌ فهكذا وهكذا - يقول فبين يديك، وعن يمينك، وعن شمالك»

ترجمه: از خود شروع کن و اوّل به نفس خویش کمک نما؛ پس اگر چیزی اضافه شد، آن را به اهل و عیال خود بده‌، اگر از اهل و عیالت چیزی اضافه گردید، آن را به خویشاوندان خویش عطا کن‌ و اگر از آنان چیزی اضافه ماند، این چنین و آن چنان (‌کن و به هرکس که می‌خواهی عطا کن‌).‌

پس کسی‌که باید برایش انفاق شود، در مرتبه دوم بعد از انفاق کننده قرار داده شده و مالیات نیز مانند انفاق و صدقه می‌باشد. الله متعال می فرماید:

﴿...وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ... ﴾ [سوره بقره آیه 219]

ترجمه: و از تو می‌پرسند: چه چيز را صدقه و انفاق كنند؟ بگو: مازاد( نيازمندي خود را).

یعنی مالی‌که از نیاز بیشتر باشد، از آن مالیه گرفته می‌شود؛ پس مالیات از ثروت‌مندان که شامل دائِره زکات می‌گردند، گرفته می‌شود نه از فقراء.

1. اما مالیات بیشتر از قدر ضرورت بالای رعیت وضع نمی‌گردد؛ چون نصوص شرعی گرفتن مالیات را بخاطر رفع نیازمندی‌های خاص جواز داده است. و این همان‌حالت استثنائی گرفتن مال یک‌فرد بدون رضایتش می‌باشد. بناءً باید همان حدی را که نصوص در اخذ مالیات معین ساخته (گرفتن مالیات به اندازه نیاز، نه بیشتر از آن) رعایت گردد، در غیر آن اخذ مالیات ظلم محسوب می‌گردد.
2. از آن‌چه که گذشت فهمیده می‌شود که فرضیه ناتوانی(دائمی و یا شبیه دائمی) در رابطه به بودجه دولت خلافت اسلامی، یک‌فرضیه‌ای می‌باشد که در غیر محل اصلی‌اش قرار دارد؛ چون ناتوانی یعنی این‌که واردات برای مصارف کفایت نکند؛ ولی اگر اسلام به‌شکل احسن تطبیق گردد، این ناتوانی بنا به دو امر مهم، خلاف اصل می‌باشد:

الف: احکام شرعی بدون درنظرداشت اجتهاد و گمان مردم، چگونگی اخذ مالیات و مصرف آن‌را را توسط دولت، مفصلاً بیان نموده است. قسمی‌که در بالا تذکر دادیم، انفاق را در بعضی از امور که ربطی به وجود و عدم وجود مال در بیت‌المال ندارد، بالای بیت‌المال و مسلمانان لازم گردانیده است، و اگر مال کافی در بیت‌المال وجود نداشته باشد، مالیات جهت تنظیم بعضی امور وضع می‌گردد. و مصارفی‌که فقط برای بیت‌المال لازم است، هنگام باید صورت گیرد که بودجه کافی برای مصرف در بیت‌المال مسلمانان وجود داشته باشد، در این صورت هیچ نوع مالیاتی بالای مسلمانان وضع نمی‌گردد.

ب: واردات دائمی بیت‌المال عبارت از فَيء، غنائم، أنفال، خراج و... و هم‌چنان ملکیت عامه با انواع آن و واردات املاک دولتی، عشور، خمس معادن، معدن و اموال زکات می‌باشد...

در صورت موجودیت مال و یا عدم موجودیت آن، اصل همان خواهد بود که باید واردات دائمی بیت‌المال برای مصارف که پرداخت آن الزامی است، کافی باشد. لذا ناتوانی و ضعف مالی در پرداخت مصارف(برای بیت المال دولت اسلامی) امر نادرست و به دور از واقعیت می‌باشد.

تفصیلات بیشتری در کتاب‌های نظام اقتصادی، اموال در دولت خلافت و مقدمه دستور نیز پیش‌کش شده است.

امید وارم این جواب کافی باشد. – بإذن الله-

برادر‌تان عطاء بن خلیل أبوالرشته

سزاوار ستایش الله سبحانه و‌تعالی‌ست که چنین فرمود:

﴿إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ ‌وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ * وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ﴾ ]شورا:42-43[

ترجمه: ایراد و محکومیت فقط متوجه کسانی است که به مردم ستم روا می‌دارند و به ناحق در زمین سرکشی می‌کنند، برای آن‌ها عذاب دردناک خواهد بود و کسی‌که (با قدرت داشتن بر انتقام به اختیار خود)  صبر نماید و (از انتقام) گذشت کند، بی‌تردید این از اموری است که ملازمت بر آن از واجبات است.

و درود و سلام نثار پیامبر صلی الله علیه و‌سلم که در حجت‌الوداع چنین فرمود:

«فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ وَأَعْرَاضَكُمْ ‌حَرَامٌ ‌عَلَيْكُمْ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا كَحُرْمَةِ شَهْرِكُمْ هَذَا كَحُرْمَةِ بَلَدِكُمْ هَذَا لِيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ، لَا‌‌ترجِعُوا بَعْدِي كُفَّاراً يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ» (حاکم)

ترجمه: مال، عزت و جان شما مانند این روز، این ماه و این شهر حرام است. اشخاص حاضر این خبر را به اشخاص غایب برسانند و بعد از من با کشتن یک دیگر کافر نگردید.

ای مردم خلیل الرحمن! تمام این شهر مقدس را‌‌ترس و وحشت فرا گرفته،‌‌ ترسی‌که توسط بعضی فرزندان این شهر که از الله سبحانه و‌تعالی نمی‌هراسند و به حرمت خون مسلمانان ارزش قایل نیستند، به میان آمده است. آن‌ها بی‌حرمتی کرده و روابط را از هم می‌پاشند و شعله آتش را میان پدران، مادران، برادران خواهران شعله‌ور می‌سازند، آیا می‌خواهند که مصداق این فرموده الله سبحانه و‌تعالی قرار گیرند؟

﴿فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا ‌أَرْحَامَكُمْ * أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ﴾ ]محمد:22-23[

ترجمه: پس اگر (از الله و پیامبر) روی گردان شوید، آیا از شما جز این انتظار می‌رود که در زمین فساد کنید و (بر سر مال و منال دنیا) قطع رحم نمایید؟ آنان (که روی گردانند) کسانی هستند که الله لعنت شان کرده و گوش شان را کر و چشم (بصیرت) شان را کور کرده است.

ای مردم خلیل الرحمن! امروز این‌جا قرار داریم تا با معیار درست به حقیقتِ مسایل نگاه کنیم و با شما یک جا موقف را اختیار کنیم که سبب رضایت الله سبحانه و‌تعالی گردیده و از شر شیطان نجات یابیم.

سوال اساسیِ که نیاز به جواب دارد، اینست که آیا مقامات فلسطین و نهاد‌های امنیتی آن واقعاً می‌خواهند که حالت آشوب و فتنه ختم گردد یا این که جنایات ظالمان را می‌خواهند بپوشانند؟!

در واقع مقامات فلسطینی با وجود توانائی اجازه دادند که قتل و کشتار و تباهی رخ دهد. برعکس؛ این مقامات وضعیت را طوری نشان دادند گویی که برای جلو‌گیری این فتنه تلاش می‌ورزند. اشخاصی‌که تیر‌اندازی نمودند، دوکان‌ها، خانه‌ها و موتر‌ها را حریق کردند، نام و مکان آن‌ها برای همه معلوم است و نهاد‌های امنیتی، استخبارات و مسئولین همۀ آن‌ها را به خوبی‌می‌شناسند. پس، چگونه آن‌ها می‌توانند با جرئت دست به چنین کاری زنند و حتی دستگیر نگردند و اگر آن‌ها دستگیر شوند، بعد از یک یا چند روز دوباره آزاد می‌گردند. در حقیقت؛ بیش‌‌تر این ظالمان جنایت‌کار اعضای مقامات فلسطین هستند و یا هم این مقامات اعمال زشت افراد خود را تحت پوشش قرار می‌دهند. پس؛ آیا برای این جنایات مقامات فلسطین که این شهر را فرا گرفته کدام توضیح و دلیل وجود دارد؟!

اگر مقامات فلسطین واقعاً خواهان توقف این جنایات می‌بودند، باید در جستجوی این جنایات‌کاران و ظالمان می‌بود؛ در حالی‌که از گذشته تا حال مانع اشخاص می‌شوند که علیه دولت یهود می‌جنگند و این مقامات حتی در اشغال این سرزمین همکاری نمودند و اگر یک شخص به کوه فرار نماید وی را نیز تعقیب می‌کنند. در حقیقت مقامات فلسطین خطر اصلی که امنیت، جان و مال مردم را تهدید می‌کند، درک نمی‌نمایند و در مقابل این تهدید، خود را ناتوان احساس می‌کند، در حالی‌که باید میل سلاح‌ها علیه یهود جهت یابد. اما دیده می‌شود که برای ممانعت از تمام منابع خود استفاده کرده و کسی‌که این کار را انجام دهد، وی را به بهانه‌های مختلف متهم می‌سازد. آیا برای همدستی در تباهی و به آتش کشاندن این شهر کدام توضیح و دلیل دارند؟

امروز مقامات فلسطین، شما را احمق ساخته و فریب می‌دهند، در حالی‌که جنایت‌کاران تحت نظر آن‌ها مرتکب جنایت شده و غفلت این مقامات برای توقف آن‌ها در حقیقت همدستی و شریک جرم بودن مقامات را در ویرانی هر خانواده، دزدی مال و بی‌عزت هر فرد را نشان می‌دهد.

ای مردم! بیش‌‌تر بودجه این مقامات در خدمت نهاد‌های امنیتی قرار می‌گیرد، بودجه که باید برای رفاه و آسایش مردم مصرف شود، این پول با جمع‌آوری مالیات از مردم اخذ می‌گردد که در این سال تقریباً چهار بیلیون دالر تخمین شده است. این ثروت هنگفت به خصوص تحت اداره الخلیل "هبران" توسط مالیات سنگین و کمر‌شکن بدست می‌آید. اما در عوض حد اقلِ امنیت و خدمات را برای مردم فراهم نمی‌سازند. حتی یک مکتب یا یک شفاخانه را اعمار نکرده و نه یک مسجد را آباد کرده و نه به سطح ابتدائی، زمینه خدمات را فراهم ساخته اند، پس این همه پول چی می‌شود در حالی‌که برای محافظت مردم این شهر نیز استفاده نمی‌گردد؟

ای مردم شهر ابراهیم علیه السلام! اعمال چون قتل، ویرانی و تهدید، اعمالِ حرام اند که مربوط به تعصب جاهلیت می‌گردد و خانواده‌ها باید از آن اجتناب کرده و از چنین اعمال دوری نمایند و عاملین آن را باید برملا سازند.

چنین اعمال برعلاوه که مخالف شریعت اند، آتش فتنه را در میان قبایل و حتی میان امت شعله‌ور می‌سازد و هدف ما نیز جلوگیری از آن می‌باشد. لذا ما خانواده‌ها را از خطر بزرگ اشخاصی‌که از احساسات و عصبانیت مردم سوء استفاده کرده و وادار به انجام اعمال حرام مانند ریختن خون برادر مسلمان می‌سازند و منحیث وسیله از آن‌ها استفاده می‌نمایند، هشدار می‌دهیم. آن‌ها خطر بزرگ تباهی و ویرانی این کار را درک نمی‌کنند و ما به خانواده‌ها می‌گوئیم که اشخاص وجود دارند که از خانواده‌ها به حیث وسیله استفاده کرده تا رابطه مستحکم خانواده را از هم بپاشند و پلان‌های را تطبیق نمایند که به آن‌ها دستور داده شده اند و به این شیوه کثیف و زشت مشروعیت جنایات و ظلم که توسط افراد در خانواده‌ها انجام می‌شوند را می‌خواهند به دست بیاورند تا آن‌ها را وادار به تطبیق پلان‌های نمایند که نمی‌دانند از طرف کی طرح می‌گردد.

ای اهل خلیل الرحمن! استقامت شجاعانۀ شما در مقابل پروژه‌های دشمنان اسلام، آن‌ها را خشمگین ساخته است.

شما موهبت "وقف" تمیم را دارید، شما از همدستی از پلان شوم روسیه جلوگیری کردید و هم‌چنان مانع نفوذ آن در میان ساکنین خود شدید. به همین دلیل پوتین را خشمگین، یهود را قهر و دسایس مقامات فلسطین را افشا نمودید.

شما در دفاع از پول کارمندان نقش مهمِ را ایفا نمودید و اجازه ندادید که مقامات فلسطین تحت نام اقدام اجتماعی امنیت آن را دزدی نمایند. همان‌طوری‌که در مقابل امریکا، اروپا، نهاد‌های وفادار و توافق نامه کثیف سیدو استقامت نمودید و بالای آن‌ها غلبه کردید حالا نیز به این کار خود ادامه دهید.

استقامت و موقف روشن و ثابت شما، مقامات فلسطین و باداران‌شان را خسته ساخته است، به همین دلیل از منازعات خانواده‌گی سوء استفاده می‌نمایند و قبلاً نیز با‌‌ترویج فساد فتنه را ایجاد می‌کردند. بر علاوه، بعضی کار‌های پنهانی و تنظیم شده نیز صورت می‌گرفت تا این شهر را در فساد و تباهی فرو ببرد تا این که نتوانند در مقابل پروژه‌های دشمنان اسلام ایستاده‌گی نمایند.

علاوه بر آن؛ شما طمع و حرص یهود نسبت به این شهر را بهتر می‌دانید و برای همه هویدا‌ست که نهاد "شبک" مرجعی است که در این شهر که در سال 1948 اشغال شد جرم و جنایات را راه‌اندازی می‌نماید. پس؛ آیا فکر کرده اید که رئیس "شبک" چند روز قبل در منطقه رام الله چی می‌کرد؟

ای مردم عزیز شهر خلیل الرحمن! شما را به تقوای الهی امر می‌کنیم و این فرموده الله سبحانه و‌تعالی را به شما یاد آورد می‌شویم:

﴿وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ ‌مَا ‌اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَاناً وَإِثْماً مُبِيناً﴾ ]احزاب:58[

ترجمه: و کسانی‌که مردان و زنان مؤمن را (با متهم کردن) به اعمالی که انجام نداده اند، می‌آزارند، بی‌تردید بهتان و گناه بزرگی بر عهده گرفته اند.

ما شما را از روزی هشدار می‌دهیم که قلب‌ها و چشم‌ها از بزرگی الله جبار و قهار وحشت زده می‌گردند. الله سبحانه و‌تعالی می‌فرماید:

﴿إِنَّهُ مَنْ يَأْتِ رَبَّهُ ‌مُجْرِماً فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَى * وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِناً قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُولَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى﴾ ]طه:74-75[

ترجمه: مسلماً کسی‌که گنه کار به پیشگاه پروردگارش بیاید، دوزخ برای اوست که در آن نه می‌میرد و نه زندگی می‌کند و کسانی‌که مؤمن بیایند، در حالی‌که کارهای شایسته انجام داده اند، برای آنان برترین درجات است.

ما شما را از چیزی منع می‌کنیم که پیامبر صلی الله علیه و‌سلم از آن منع نموده است:

«لَا تَحَاسَدُوا، وَلَا تَنَاجَشُوا، وَلَا تَبَاغَضُوا، وَلَا تَدَابَرُوا، وَلَا يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ، وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَاناً الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ، لَا يَظْلِمُهُ وَلَا يَخْذُلُهُ، وَلَا يَحْقِرُهُ التَّقْوَى‌هاهُنَا» وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ «بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، ‌كُلُّ ‌  الْمُسْلِمِعَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ، دَمُهُ، وَمَالُهُ، وَعِرْضُهُ»

ترجمه: حسد نورزید، قیمت‌ها را بلند نبرید، نفرت و دشمنی نکنید و در معامله دیگران معامله نکنید و بنده‌های الله سبحانه و‌تعالی باشید. مسلمان برادر مسلمان است، نه بالای وی ظلم می‌کند، نه ذلیلش می‌سازد و نه تحقیرش می‌کند. تقوا این جاست (هنگام گفتن این سخن) سه مرتبه به سینه‌اش اشاره نموده. برای یک مسلمان شر آن است که برادر مسلمانش را تحقیر نماید. خون، مال و آبروی یک مسلمان برای تمام مسلمانان حرام است.

پس از الله سبحانه و‌تعالی بترسید و دعوت جاهلیت را رها کنید! از الله سبحانه و‌تعالی بترسید، عبدِ الله سبحانه و‌تعالی و برادران یک دیگر باشید! اگر بالای چیزی نزاع کردید، پس این امر الله سبحانه و‌تعالی برای شما کافی‌ست.

﴿فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ ‌فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً﴾ ]نسا:59[

ترجمه: و اگر درباره چیزی (از احکام و امور مادی و معنوی و حکومت و جانشینی پس از پیامبر) نزاع داشتید، آن را به الله و پیامبر ارجاع دهید  اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید، این (ارجاع دادن) برای شما بهتر واز نظر عاقبت نیکوتر است.

ای اهل خلیل الرحمن! خطر این فتنه بی‌نهایت بزرگ است و آتش را که می‌خواهند شعله‌ور سازند، همه را نابود خواهد کرد و شما را هشدار می‌دهیم که چوب سوخت این فتنه نگردید.

چیزی‌که اتفاق می‌افتد، مشکل ساده یا زود‌گذر نیست، پس به دشمنان خود فرصت ندهید و قبل از این که این فتنه وسیع‌‌تر و عمیق‌‌تر گردد مسایل را میان خود حل نمائید که در غیر آن برگشت و پشیمانی سودی نخواهد داشت.

در اخیر:

این را بدانید که در هر حادثه، قیمت عدم تطبیق احکام الله سبحانه و‌تعالی را می‌پردازیم و قیمت آن را با عزت، جان اطفال، سرزمین، امنیت و مال خود می‌پردازیم، چنان قیمتی‌که عقل‌ها، قلب‌ها، آبرو، دختران و پسران را از ما گرفته است. اگر نظام اسلام بالای ما تطبیق می‌گردید، هیچ خونِ ریختانده نمی‌شد، هیچ مالِ ضایع نمی‌گردید، هیچ زنِ و طفلِ نمی‌ترسید و هیچ رابطه اجتماعی از هم نمی‌پاشید.

پس؛ برای حاکمیت نظام الله سبحانه و‌تعالی بشتابید تا از این بد‌بختی نجات یافته و از نصرت الله سبحانه و‌تعالی شادمان گردید.

﴿وَيَوْمَئِذٍ ‌يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ * بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ﴾ ]روم:4-5[

ترجمه: و آن روز (که رومیان پیروز شوند) مؤمنان شادمان و خوشحال خواهند شد به سبب نصرت و یاری الله (آری او) هرکس را بخواهد یاری می‌دهد و تنها او توانای شکست ناپذیر و مهربان است.

یا الله سبحانه و‌تعالی! قلب‌های مسلمین را واحد بگردان و آن‌ها را مورد لطف، عفو و رحمت خود قرار بده! آن‌ها را از وسوسه‌های شیطان در پناه خود قرار داده و در مقابل دسایس منافقین و انسان‌های شرور محافظت نما و نصرت خود را شامل حال شان بگردان!

یا الله سبحانه و‌تعالی! انتقام ما را از اشخاص که بالای ما ظلم نمودند، علیه ما جنگ کردند و ما را بی‌عزت ساختند، بگیر! یا الله سبحانه و تعالی! به لطف خود ما را از شر شیطان در امان خود نگهدار! توفیقِ نصرت خود را شامل حال ما بگردان که توسط آن دین ظاهر گردد، قدرت دعوت خود را فراگیر و ظالمان را سرنگون نما!

یا الله سبحانه و‌تعالی! مسئولین فلسطین در برابر دین و مومنین خیانت نموده اند! یا الله سبحانه و‌تعالی! از شر آن‌ها و از شر اعمال آن‌ها به شما پناه می‌بریم! یا الله سبحانه و‌تعالی! وضعیت ما و آن‌ها از شما پنهان نیست، پس به لطف خود پیروزی خود را نصیب ما بگردان و ما را با ملایک خود نصرت کن و قلب‌های ما را با نور ایمان منور بگردان و قلوب دشمنان‌ات را از ترس و حقارت مملو بگردان!

الحمد لله رب العامین

سزاوار ستایش رب عالمیان است

حزب‌التحریر-سرزمین مقدس فلسطین

مترجم: عبدالله صالحی

به علي غيث أبوالحسن

پرسش

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته!

در کتاب شخصیه اسلامی جلد3صفحه 331 قول الله سبحانه وتعالی آمده است: ﴿فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾ [طلاق: 6] ترجمه:اجر آن‌ها را بدهید. این‌جا لفظ عام است که شامل اجر شیر دهنده، کار گر، خانه و موتر و غیره می‌شود..

تبصره: از متن آیت درست نیست که غیر از اجوره شیر دهنده چیزی دیگر مانند کار گر، موتر و غیره استنباط شود، برای‌تان  چنین بیان می‌کنیم:

1-             قاعده شرعی چنین است: (عموم لفظ در موضوع یک‌حادثه) آیت عام است که هر شیر دهنده را در بر می‌گیرد، هر شیر دهنده مستحق اجوره شیر دادنش می‌باشد و موضوع آیت اجوره شیر دادن است.

2-             قول الله که فرموده: ﴿فَآتُوهُنَّ﴾ یعنی بدهید زنان طلاق شده‌ی  شیر دهنده‌ها را. ضمیر هن به زن‌ها بر می‌گردد و ضمیر هن شامل ضمیر هم نمی‌شود. پرداخت اجوره برای زن طلاق داده شده‌ی بائن شیر دهنده می‌باشد که شامل تمام زن‌ها می‌شود و معلوم‌دار است که خطاب مونث مشمول مذ کر نمی‌شود.

3-             آیت لفظ عام است، به اجرت شیر دهنده، کار گر، خانه، موتر وغیره شامل می‌گردد. مانند: «فإن أرضعن لكم، فآتوا الأجراء أجرهم» اگر برای شما شیر دادند، مزد اجیران را بدهید.لفظ اجراء شامل ذکور واناث می‌شود و موضوع آن اجوره و شیر دادن حادثه است. وقول: ﴿فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾ از آن حکم جزئی استنباط می‌شود و آن اجاره شیر دهنده است وهم‌چنان حکم کلی نیز استنباط می‌شود.از متن عقلاً ثابت می‌شود که اجیر وقتی‌که کار را انجام داد مستحق اجر می‌گردد. علی غیث ابو الحسن

پاسخ

وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته!

برادر من از شما به خاطر توجه‌تان به‌بحث‌های عمومی در زبان قدر دانی می‌کنم؛ لیکن شما در موضوع خوب تدبر ننموده اید، یک‌جانب را گرفته، جانب دیگر را ترک نموده اید. و یا شاید شما سوال را به اسلوب نیکو بیان کرده، خواهان تفسیر آن اید. شما سوال نکردید، بلکه تبصیره کردید که: «از نص آیت فقط اجاره زن شیر دهنده استنباط می‌شود.» موضوع را بسته نموده، جواب دادید. جای سوال و تفسیر نمانده است.

با وجود آن از سوال تان معلوم می‌شود که به موضوع توجه دارید. از عدم احسان‌تان در مورد نحوه سوال در گذر شده، جواب‌ خواهم داد. الله شما را به بهترین کار هدایت نماید.

بحث در مسئله‌ی فوق‌الذکر از مسایل اصول می‌باشد که نیاز به بررسی همه‌جانبه دارد. یک‌جنبه آن گرفته شده مبنی بر آن حکم شده مشکل حل نمی‌شود؛ گرچند درباره انواع عموم تدبر کردید تا حدی خواستید که در دنبال آن بروید؛ اما به نتیجه مطلوب نرسیدید. ما انواع عموم را در شخصیه در جلد سوم، در صفحه235-237تحت عنوان: راه های ثبوت عموم لفظ بحث نموده که در ذیل به بعضی از قسمت های آن اشاره می‌نماییم:

«عموم ثابت توسط لفظ، یا زبان مطابق وضعش ثابت و استفاده‌اش می‌کند و یا توسط عرف استفاده شده، ثابت می‌شود یا توسط عقل ثابت شده، استنباطی می‌باشد نه محض عقل. به عبارت دیگر، عموم لفظ از طریق عرب که لفظ  را عموم وضع نموده اند یا از طریق استنباط از نقل ثابت گردیده است...»

عموم ثابت شده از طریق نقل یا استفاده شده از وضع لغت است یا استفاده شده از طریق استعمال اهل لغت می‌باشد؛ ولی عموم که اهل لغت آن را وضع نموده اند دوحالت دارد:یکی آن  ذاتاً عام باشد به غیر خودش نظر به قرینه محتاج می‌شود.

عموم آن از نظر اهل لغت استفاده شده، قرینه موجود می باشد؛ اما عام استفاده شده از اهل زبان با عام استفاده شده از نظر عرف مانند قول الله سبحانه وتعالی: ﴿حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ﴾ [نساء: 23] ترجمه: حرام شده برای شما مادر های تان. اهل عرف این ترکیب را از حرمت چیزی معین به جمع و عام نقل نموده اند. مراد از زنان بدون در نظر داشت استخدام وخاص نمودن شان است. مانند قول دیگر الله: ﴿حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ﴾ [مائده: 3] ترجمه: بر شما خود مرده حرام شده است.  از این آیت مطابق خوردن عرف حمل می‌شود، حقیقت عرفی چنین است.

اما عام ثابت از طریق استنباط که قاعده او آن است که به اساس ترتیب حکم بر صفت توسط آوردن فاء سببی تعقبیه شناخته می‌شود.مثال فرموده الله متعال: ﴿وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا﴾ [مائده: 38] ترجمه: دست مرد دزد وزن دزد را قطع کنید. این چنین فهم می‌شود عموم و انواع آن؛ مخصوصاً عام ثابت از طریق استنباط، جواب ذیلاً ارائه می‌گردد:

سوال‌تان در کتاب شخصیه جزء سوم صفحه 327چنین آمده است:

قول الله تعالی که فرموده است: ﴿فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾ لفط عام است که شامل اجاره زن شیر ده، کارگر، خانه، موتر وغیره می‌شود. گفته نمی‌شود که  اجاره کار گربا شیرده قیاس شده است. یا اجاره موتربر اجاره کار گر قیاس شده باشد؛ بل‌که آن در جزئیات در تحت آن می‌آید.

عام مورد نظر دراین جا عام است که  به سبب داشتن منفعت مستحق اجر شده است. این‌گونه عام گرفته شده از ترتیب اجر است که شیر دادن خود منفعت است توسط آوردن فاء تعقبی و سببی. آیت بیان می دارد: ﴿فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾ سبب مستحق شدن اجر منفعت است که از شیر دادن حاصل می‌شود. دلیل آن عمومیت استحقاق اجر است بر پوره گرفتن منفعت، برابر است که اجوره برای شیر دادن باشد یا اجاره برای حصول منفعت، مثل مزد کارگر. یا اجاره در بدل اخذ منفعت درعین شیء مانند موتر، تمام آن گرفته شده از نوع اخیر عموم است که از طریق استنباط با آمدن فاء تعقیب و سبب ثابت می‌شود. از طریق قیاس فرع از اصل که علت خاصی در آن نهفته باشد، گرفته نشده است که گویا پوره شدن منفعت به علت اجوره باشد. از یک دید اجاره کار کر و موتر در آن داخل است و اجاره زن شیرده با اجاره کارگر و موتر ملحق نمی‌شود.

امیدوارم که جواب سوال واضح شده باشد و شما تذکر ما را که درست بوده، درک کرده باشید.

از نظر علمی آیت مبارکه از اصول دلایل اجاره در شریعت می‌باشد. هیچ کس از اهل علم  آن‌را محدود به شیر دادن نکردند؛ چنان که می‌دانم، در بعضی مصادر چنین وارد شده که برای تان نقل می‌کنیم:

- درکتاب"بداية المجتهد ونهاية المقتصد" تألیف ابو ولید محمد بن رشد قرطبی مشهور به ابن رشد نواسه،  متوفای 595هـ.ق ناشر کتاب: دارالحدیث –قاهره. در قسمت کتاب اجارات چنین آمده است: «اجاره در نزد تمام فقهای امصار و صدر اول جایز می‌باشد. دلیل اکثر این قول الله تعالی است: ﴿إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هَاتَيْنِ﴾ [قصص: 27] ترجمه: من می‌خواهم که یکی از این دو دختر را  به نکاح تو در آورم. وفرموده دیگر:  ﴿فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾ [ طلاق 6 پایان.

درکتاب مغنی که از ابن قدامه بوده، در باب اجاره ها آمده است: اصل درجواز اجاره کتاب و سنت واجماع است. اما دلیل کتاب:  ﴿فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾، [طلاق: 6]  این آیت دلیل اجاره می‌باشد.

برادر‌تان عطا بن خلیل ابوالرشته

مترجم: بدرالدین"حسینی"

برادر عزیز، استاد محمد عبدالله "یعقوب"!

السلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!

ما تبصره شما را در رابطه به بیانیه حزب‌التحریر-ولایه سودان تحت‌عنوان "توافق برهان و حمدوک ... تا چه مدت کشور ما میدان جنگ و نزاع‌های بین‌المللی باشد؟ در ستون "سفر القوافی" روزنامه "الاحرم الیوم" به روز پنج‌شنبه تاریخ  25 نوامبر 2021 ، خواندیم.

لطف‌تان خواهد بود، اگر اجازه دهید تا در پاسخ به تبصره شما چند نکته را بیان کنیم.

در قدم اول؛ سپاس‌گذاری خالصانه و اظهار قدردانی می‌کنیم از شخصیت گران‌قدر شما و روزنامه‌تان، که همیشه ما را با چاپ نشریه‌های حزب‌التحریر در روزنامه خویش از یاد نبرده‌اید! این درحالی‌ست که اکثر رسانه‌ها و روزنامه‌ها از نشر و چاپ نشرات حزب‌التحریر که از سوی حزب دریافت می‌کنند، مانند اعلامیه‌ها، بیانیه‌ها وغیره خودداری می‌کنند که بازتاب دهنده قضایای داغ و مهم سیاسی سودان یا هرجای دیگر می‌باشد؛ طوری‌که از آن‌ها هیچ یادآوری مثبت یا منفی نداشته اند؛ حتی من‌حیث یک واقعه یا خبر هم یاد آوری نکرده و ادعای بی‌طرفی کرده اند؛ در حالی‌که این منافی مسلک خبرنگاری واقعی می‌باشد.

ثانیاً؛ ادعای شما مبنی بر این‌که حزب‌التحریر از "البرهان" حمایت می‌کند، با گفتن این‌که "حالا حزب‌التحریر مهر و عاطفه‌اش را به روی البرهان بدون توریه آشکار ساخت"، این سخنان کاملاً در مغایرت با واقعیت است. خط‌مشی حزب التحریر مانند آفتاب در آسمان صاف واضح و روشن است که دنبال ازسرگیری زندگی‌اسلامی با تأسیس خلافت راشده برمنهج نبوت است و حزب با امت کار و فعالیت می‌کند تا این قضیه را برای امت حیاتی و سرنوشت‌ساز بسازد و مستلزم حمایت و قدرت است تا مردم این‌قدرت را به دست گرفته و حزب را در راستای تأسیس خلافت بر منهج نبوت حمایت کنند و بر اساس تطبیق کتاب الله و سنت رسول‌اش صلی‌الله علیه وسلم با خلیفه بیعت کنند. از دید ما "البرهان" هم مانند حکام دیگر مسلمانان جهان همه آن‌ها مزدور استند، آن‌ها حکم بغیر ما انزل الله می‌کنند و دسیسه‌های کفار استعمارگر را در سرزمین‌های اسلامی تطبیق می‌کنند. از طرف دیگر، در ابلاغیه آن‌چه که در سودان جریان دارد، یک کش‌مکش امریکایی به نمایندگی البرهان و یارانش و کش‌مکش انگلیس به‌نمایندگی حمدوک و تیم اش است، کجاست مهر و عاطفه آن؟!

سوم؛ سخن و تقاضای شما بخاطر حزب‌التحریر مبنی بر این‌که در پارچه‌سازی و تفرقه سبقت می‌کند و (به قول شما) تفاوت دیدگاه‌ها در صد بیانیه. ما می‌گوییم که این پارچه‌سازی توسط کفار استعمارگر به راه انداخته شده است، برای این‌که او از جمله کسانی است که با انهدام خلافت در رجب 1342 هـ.ق. مصادف با 3 مارچ 1924م؛ درست زمانی‌که وی سرزمین‌های اسلامی را به دولت‌های ملی کوچک و نمونه تقسیم کرد و امت را پارچه پارچه ساخت که وظایف آن‌ها خدمت به کفار استعمار‌گر بوده است، نه احیای امت و خدمت برای امت. اما کاری‌که حزب‌التحریر انجام می‌دهد تنها راهی‌ست برای احیای دوباره امت که آن خلافت است؛ طوری‌که شما می‌دانید، خلیفه کسی است که امت را وحدت سیاسی می‌بخشد تا دستان کفار استعمارگر را که به واسطه حکام مزدور و بعضی رسانه‌ها و سیاسیون در سرزمین ما مداخله کرده و منابع و امکانات ما را غارت می‌کنند قطع کند.

در نتیجه: از الله سبحانه وتعالی می‌خواهیم تا ما و شما را طرف‌دار حق و مخلص به خودش بگرداند و توفیق مجاهدت در حاکم ساختن قانون‌اش را در روی زمین با تأسیس خلافت بر منهج نبوت برای ما اعطا کند.

ابراهیم عثمان "ابو خلیل"

سخنگوی رسمی حزب التحریر-ولایه سودان

مترجم عبدالرحمن قاطع