پرسش:

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته!

از الله سبحانه وتعالی می‌خواهیم که برای‌تان پاداش خیراعطاء کرده و اسلام و مسلمانان را در دستان‌تان نصرت و پیروزی نصیب فرماید! پرسش‌ام این است: آیا حمل دعوت فرض کفایه است و یا فرض عین؟ و آیا حمل دعوت به صورت گروهی دارای ماهیتی مشابه حمل دعوت به صورت فردی می‌باشد یا خیر؟ الله سبحانه وتعالی در علم و بزرگواری‌تان برکت بیشتری دهد.

پاسخ:

وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته!

اول: کار و تلاش برای اقامۀ خلافت تازمان اقامۀ آن و تلاش برای از سرگیری زندگی اسلامی تا زمانی‌که از سرگرفته شود، فرض است. اما این در حالی است که این کار تنها نتیجۀ عمل کتلوی سازمان‌یافته می‌باشد؛ به این معنی که موجودیت یک مسلمان در کتله‌ای که برای از سرگیری زندگی اسلامی تلاش می‌نماید، فرض می‌باشد و این فرضیت کفایه بوده و تا زمان از سرگیری زندگی اسلامی، به وسیلۀ اقامۀ خلافت اسلامی، از ذمۀ هیچ مکلف توانایی ساقط نمی‌گردد.

دوم: این‌که فرضیت کار و تلاش برای برپایی خلافت بنابراین فرمودۀ الله سبحانه و تعالی می‌باشد:

﴿وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ [آل عمران: 104]

ترجمه: باید از میان شما گروهی باشند که پیوسته به سوی خیر دعوت داده، امر به معروف و نهی از منکر کنند، این‌ها همان رستگاران اند.

در کتاب "التعریف" در ارتباط به تفسیر این آیه چنین آمده است: «...الله سبحانه وتعالی در این آیه مؤمنین را مأمور ساخته است که از میان شان یک گروه سازمان یافته شکل یابد، تا به انجام این دو عمل به پردازند:

• دعوت به سوی خیر، یعنی دعوت به سوی اسلام.
•  امر به معروف و نهی از منکر.

 این امر الله سبحانه و تعالی به تشکیل گروه سازمان‌یافته، تنها یک طلب محض است، اما قراینی موجود است که این طلب را جازم و قطعی می‌گرداند؛ مأموریتی‌که این آیه برذمۀ یک گروه سازمان‌یافته قرار داده و عبارت از دعوت به سوی اسلام و امر به معروف و نهی از منکر می‌باشد، بر تمام مسلمانان فرض است که به ادای آن به پردازند؛ چنان‌چه آیات بسیاری اند که این فرضیت را ثابت می‌سازد و از جمله احادث دال بر آن این فرموده رسول الله صلی الله علیه و سلم است:

«وَالَّذِي نَفْسِي بيَده لَتَأْمُرُنَّ بالْمَعْرُوفِ وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ الْمُنْكَرِ أو لَيُوشِكَنَّ اللَّهُ أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عِقَاباً من عِنْده ثُمَّ لَتَدْعُنَّهُ فَلاَ يَسْتَجِيبُ لَكُمْ» (رواه أحمد)

ترجمه: قسم به آن ذاتی‌که جانم در دستان اوست، شما یا امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و یا در غیر آن الله سبحانه وتعالی بزودی برشما عذابی را سرازیر می‌کند، که در آن هنگام هرچند الله سبحانه وتعالی را به خوانید، استجابت تان نمی‌کند.

روایاتی مانند این فرمودۀ رسول الله صل الله علیه و سلم قرینه براین است که این طلب الله سبحانه و تعالی یک طلب جازم بوده و امری است که بیانگر وجوب می‌باشد...»(منبع: کتاب "التعریف")

سوم: این‌که اقامۀ خلافت از این‌جهت فرض کفایه می‌باشد که در این آیه کلمۀ (منکم... ازمیان شما..)، به کار رفته است، که به این معنی می‌باشد: باید گره سازمان‌یافته از میان شما به سوی اسلام دعوت نماید، که به دلیل چنین کاربردی فرضیت مبتنی بر کفایت است. همان‌طور کلمۀ (الخیر) در جملۀ (یدعون إلی الخیر) به الف و لام (ال) معرفه شده است که معنی عموم را افاده کرده و بنا بر آن مراد از خیر کل اسلام و در رأس آن دولت می‌باشد. ...

چهارم: واقیعیت و چگونه‌گی فرض کفایه این‌گونه می‌باشد...

أ- در جلد سوم کتاب شخصیت اسلامی در مبحث واجب چنین آماده است: «اما فرض از لحاظ اداء و پرداخت به آن، به دو نوع می‌باشد: فرض عين و فرض كفايه. از لحاظ حکمی در حتمی بودن ادای هردو نوع آن فرقی وجود ندارد. هردو نوع در رساندن وجوب و الزامیت  یکسان می‌باشند. طلب هردو نوع در ادای طلب جازم و قطعی می‌باشد. لیکن فرق میان این دونوع، براین است که فرض عین اداء حکم‌اش را از شخص خود هر فرد طلب می‌نماید، وفرض کفایه از مجموع مسلمانان، که در این صورت اگر به اداء آن فرض کفافی بود، آن فرض شکل یافته و اداء گردیده است، تفاوتی ندارد که به اداء آن همه سهیم بوده و یا این‌که توسط تعدادی انجام شده است و اگر به اداء آن کفافی وجود نداشت، تا شکل یافتن و اداء شدن آن، وجوب اداء آن بر ذمۀ همه می‌باشد.»

ب- هم‌چنان در جلد سوم کتاب شخصیت اسلامی نیز چنین آمده است: «گذشته از این‌که برپایی حاکمیت اسلام و حمایت از اساسات و حیثیت مسلمانان، بر ذمۀ مسلمانان فرضی در گرو نصب خلیفه می‌باشد، در ثبوت فرضیت نصب خلیفه بر مسلمانا، برای اقامۀ احکام اسلام و حمل دعوت آن، در نصوص صحیح شرعی هیچ شبهه‌ای وجود ندارد؛ مگر همین‌که این فرض فرض کفایه بوده و به اقامۀ آن توسط تعدادی، فرض شکل یافته و از ذمۀ بقیه ساقط می‌گردد و اگر آن تعداد توان اقامۀ آن را نداشتند، ولو که برای اقامۀ آن تلاش‌های انجام داده و در حال پرداختن به اعمالی باشند که منجر به تأسیس آن می‌شود، تا زمانی‌که مسلمانان بدون خلیفه باشند فرضیت آن بر ذمۀ هر فرد مسمان باقی می‌ماند.»

ج- در كتاب الفكر الاسلامي چنین آمده است: «... فرض: عبارت است از خطاب شارع  متعلق به طلب جازم فعل. یعنی شارع فاعل فعل را خطاب قرار داده و از آن انجام فعل را به طور قطعی و جازمی طلب می‌نماید. مانند این فرموده الله سبحانه وتعالی: ﴿أَقِيمُواْ الصَّلاةَ...؛ نماز را برپای دارید..﴾، ﴿انْفِرُواْ خِفَافًا وَثِقَالاً وَجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ...؛ (همه‌گی) سبک‌بار و گران‌بار عازم (میدان جهاد) شوید و با اموال و جان‌های خود در راه الله (سبحانه وتعالی) جهاد(قتال) کنید.. و مانند این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه و سلم: «إِنَّمَا جُعِلَ الْإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ.. امام برای این است که از آن پیروی شود»، «مَنْ مَاتَ وَلَيْسَ فِي عُنُقِهِ بَيْعَةٌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة...؛ هرگاه کسی در حالی بمیرد که بیعتی در گردن ندارد مرگش بسان مرگ در روزگار جاهلیت می‌باشد.»

 تمام این نصوص خطاب شارع  متعلق به طلب جازم فعل بوده، شارع فاعل فعل را مخاطب قرار داده و از آن انجام فعل را به طور قطعی و جازمی طلب نموده است؛ چیزی‌که  بیان‌گر جازمیت این طلب شارع می‌باشد، قرینه‌ای است که در ارتباط به این طلب آمده و آن را جازم قرارداده است، پس بر این اساس اجابت چنین طلبی واجب می‌باشد. ...

بنابراین درست نیست که گفته شود، فرض کفایه حکمی می‌باشد که اگر تعدادی اقدام به اداء آن نمودند، از ذمۀ بقیه ساقط می‌گردد؛ بلکه فرض کفایه حکمی می‌باشد که اگر تعدادی آن را اداء کردند، از ذمۀ بقیه ساقط می‌گردد، که در چنین صورتی سقوط آن از ذمۀ بقیه یک امر واقعی می‌باشد؛ چون کاری‌که مطلوب بوده انجام شده، و دیگر چیزی برای انجام باقی نمانده است. این است فرض کفایه که بدون هیچ تفاوتی در فرضیت بسان فرض عین است. ...»

امید وارم که بیان موضوع همین‌قدر کافی باشد. الله سبحانه وتعالی برترین دانایان و حکیمان است.

برادرتان عطاء بن خليل أبوالرشته

به جواب عبدالکریم زید

پرسش

السلام علیکم  و رحمت الله و برکاته!

آیا بانک‌های اسلامی در طولکرم و شهرهای کرانۀ غربی مطابق به شریعت اسلامی عمل می‌کنند؟ آیا جائز است که پول‌های خود را در این بانک‌ها به ودیعت گذاشت و یا این‌که این نام‌ها تنها برای سرپوش گذاشتن بالای اعمال ربوی و سودی است؟ چگونه در این خصوص مطمئن شویم؟

پاسخ

وعلیکم السلام و رحمت الله و برکاته!

اول: قبلا مثل این سوال را بیش‌تر از یک مرتبه به تاریخ‌های ۲۰ اگست ۲۰۱۰ م و ۵ می ۲۰۱۱ م جواب داده بودیم و این‌جا آنچه برای پاسخ شما لازم است از آن‌جواب‌ها ذکر می‌کنیم: «شکی نیست که معاملات و عقود در اسلام ساده، واضح، آسان و مشخص و در شریعت اسلام به صورت واضح بیان شده است:

- مثلاً بائع هر کالای را که می‌فروشد لازم است که مالک آن بوده و آن را برای فروش عرضه و مشتری آن را ببیند، اگر مشتری آن را پذیرفت عقد تمام شده و اگر نپذیرفت کالا در نزد صاحب خود باقی می‌ماند؛ در صورتی‌که بائع مالک کالا و جنس نباشد به دلائل ذیل فروش آن صحت ندارد:

از حکیم ابن حزام روایت شده است که گفته است: «قُلْت: يَا رَسُولَ اللَّه يَأْتِينِي الرجُلُ يَسْألَنِي الْبَيْعَ لَيْسَ عِنْدِي مَا أَبِيعُهُ مِنْه، ثُم أَبِيعُهُ مِنْ السُّوق»؛ گفتم: یا رسول الله مردی در نزدم آمد از من خواست تا چیزی را برایش بفروشم که در نزدم نبود، من هم از بازار چیزی را برایش به فروش رساندم. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «لا تَبِعْ مَا لَيْسَ عِنْدَكَ»؛ مالی‌که در نزدت نیست به فروش نرسان! این حدیث را احمد روایت کرده است.

از عمربن شعیب از پدرش و از جدش روایت است که گفت رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده است: «لَا يَحِلُّ سَلَفٌ وَبَيْع، وَلَا شَرْطَانِ فِي بَيْع ، وَلَا رِبْحُ مَا لَمْ تَضْمَنْ ، وَلاَ بَيْعُ مَا لَيْسَ عندک»؛ شرط پیش‌پرداخت قرض و بیع و تعیین دو شرط در یک بیع جائز نیست و هم‌چنان فائدۀ آنچه که هنوز به دست نیامده و هم‌چنان فروش آنچه که در نزد تو نیست جائز نمی‌باشد.

مثلاً اگر خلیفه می‌خواست که ملکیت عامه را برای مردم توزیع نماید و یا می‌خواست مواد غذائی را از ملکیت دولت برای مردم توزیع کند و هر شخص سهم خود را دانست که چی قدر می‌شود در این صورت جائز نیست که سهم خود را قبل از این‌که از دولت تسلیم شود به فروش برساند؛ این چیزی است که اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلم بر آن عمل کرده اند.

مالک از نافع تخریج نموده که حکیم بن حزام مقدار از مواد غذائی را که عمر ابن خطاب رضی الله عنه برای مردم در نظر گرفته بود، طلب خریداری کرد و حکیم بن حزام قبل از این‌که آن را تسلیم شود به فروش رساند، این خبر به عمر ابن خطاب رسید و عمر ابن خطاب آن را رد کرده و گفت: «لا تَبِعْ طَعَاما ابْتَعْتَه حَتى تَسْتَوْفِيَهُ»؛ طعامی‌که در نزدت نیست تا زمانی‌ به دست نیاوردی به فروش نرسان!

هم‌چنان مالک تخریج نموده که برایش خبر رسید که یک مقدار چک‌هایی‌که در زمان مروان ابن حکم از مواد غذائی به دست آمده بود، مردم این چک‌‌ها را قبل از این‌که تسلیم شوند در بین‌شان خرید و فروش کردند، ناگهان زید ابن ثابت و مرد دیگری از اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم بر مروان ابن حکم داخل شدند و گفتند: «آیا بیع سودی را حلال می‌دانی مروان؟ مروان گفت: پناه می‌برم به الله این چی سخنی است که شما می‌گوئید؟ گفتند: مردم این چک‌ها را قبل از تسلیمی در بین‌شان خرید و فروش کردند، سپس مروان ابن حکم محافظین را فرستاد و از مردم گرفت و به صاحبانش بر می‌گرداند.»

- اما در سرزمین‌های اسلامی نهادهای ایجاد شده که با شریعت حیله می‌کنند و تنها نام شان را اسلامی گذاشتند، مثل بانک‌های اسلامی. این بانک‌ها با حرام تعامل می‌کنند، اما نه به روش سودی، بلکه این بانک‌ها به روش دیگری با حرام‌ها تعامل می‌کنند:

الف- مثلاً وقتی به بانک مراجعه می‌کنی وخواهان قرض می‌شوی، قرض با مقدار فائدۀ مشخص برایت می‌دهد و وقتی به بانک اسلامی مراجعه کنی و قرضی را بخواهی این بانک هم قرض را بدون زیادت برایت نمی‌دهد، زیرا او بانک است؛ نه یک موسسۀ که مردم را به رضای الله مساعدت کند و این بانک نیز زیادت را می‌خواهد، اما این زیادتی‌که بانک اسلامی می‌خواهد مثل سائر بانک‌های عادی نیست؛ زیرا نام این بانک اسلامی و تعامل و معامله‌اش با سود حرام، که حرمت آن واضح باشد، نمی‌باشد؛ حرام واضحی‌که عامۀ مردم حرمت آن را بداند. بانک اسلامی برای متقاضی می‌گوید چرا قرض می‌گیری؟ متقاضی می‌گوید قرض می‌گیرم تا موتر و جنس دیگری خریداری کنم، اما پول آن را ندارم، بانک در جواب می‌گوید؛ خیلی خوب، ما موتر و یا جنس را برایت خریداری می‌کنیم و پول آن را نقدا پرداخت می‌کنیم و با اقساط برایت با این مقدار زیادت به فروش می‌رسانیم و به این صورت توافق با متقاضی قبل از آن‌که جنس را بانک خریداری کند، صورت می‌گیرد؛ یعنی فروش بین بانک و بین متقاضی با اقساط صورت می‌گیرد و به این صورت عقد منعقد می‌شود و مشتری در حالی ملزم قرار می‌گیرد که هنوز بانک جنس را خریداری نکرده و در نتیجه متقاضی ملزم است که آن موتر را بعد از آن‌که بانک خریداری می‌کند، خریداری نماید؛ یعنی عقد بیع قبل از مالکیت بانک انجام می‌شود. پس بعد از این‌که بانک آن موتر را خریداری و برای متقاضی و یا مشتری عرضه می‌کند، مشتری صلاحیت ندارد که این بیع را رد کند. بناءً این بیع مالا یملک؛ یعنی بیع چیزی است که در مالکیت شخص قرار ندارد که این گونه بیعی شرعاً جائز نمی‌باشد؛ اما در صورتی‌که بانک دارای بازار موترها باشد که مالکیت آن موترها را خودش داشته باشد که این موترها را به مردم عرضه کند و برای هرکسی‌که می‌خواهد به قسط بفروشد، در این صورت بیع آن صحیح است؛ مگر بانک در ظاهر تاجر نیست؛ بلکه او بانکی است که می‌خواهد از اموالی‌که پرداخت می‌کند، فایده به دست بیاورد؛ پس در بدل این‌که زیادت سودی بخواهد که نام اسلامی با آن تطابق ندارد، این زیادت را از طریق معاملۀ غیر شرعی می‌گیرد و این بیع مالی است که بانک آن را مالک نمی‌باشد که این‌گونه بیع در اسلام حرام است.

ب- مالکین این بانک‌ها این بیع را مرابحه می‌گویند؛ در حالی‌که این چنین نیست، بیع مرابحه شرعاً بیعی است که شخص مالک جنس بوده و آن را برای بیع عرضه کند و مشتری با بایع  بر قیمتی چنه زنی کند؛ اما بایع برای مشتری بگوید که من این جنس را به این قیمت خریداری نمودم و بعد از آن موافقت بر قیمتی صورت گیرد که بایع آن را خریداری نموده و مقدار فایدۀ نیز بر آن تعیین شود و طوری‌که در این معامله جنس مورد معامله، مال مملوک بایع است که در زمان عرضه بر مشتری وجود دارد و واضح است که این شکلی است که بانک اسلامی و یا موسسات مشابه آن به این شکل معامله نمی‌کنند.

ج- بعضی اوقات این معامله را وعده به فروش می‌گویند، نه فروش، که این نام‌گذاری نیز یک مغالطه و قول نادرست است؛ زیرا وعده به معامله الزامیت ندارد؛ اما درمعاملۀ بانک الزامیت وجود دارد؛ چنان‌که عقد قبل از مالکیت بانک بر مال منعقد می‌شود. بناءً وقتی بانک بر موتر مورد معامله مالکیت پیدا کرد، متقاضی گفته نمی‌تواند که من نمی‌خواهم این موتر را خریداری کنم، زیرا عقد قبل از خرید موتر تکمیل شده است و مشتری ملزم دانسته می‌شود؛ بناءً این وعده نیست، اما در وعده به خرید و فروش طبعی است که شخص الزامیت به انعقاد عقد ندارد.

وعده هیچ یک از طرفین را ملزم نساخته بلکه عقد با ایجاب و قبول الزامیت را به بار می‌آورد، اما در این مثال عقد بین شخص و بانک تمام شده و شخص در برابر بانک ملزم دانست می‌شود، پس بیع عملاً در بین بانک و شخص قبل از حیازت بانک بر موتر صورت گرفته است و شخص نمی‌تواند با حیازت بانک بر موتر بیع را رد کند و این خلاف احکام شرعی است که در خصوص بیع در اسلام آمده است.

د- بعضی اوقات به این‌گونه بیع شراء و یا خرید را اطلاق می‌کنند، نه بیع. این طیف از مردم می‌گویند در این صورت شخص برای بانک می‌گوید؛ برایم موتری به فروش برسان، این قول نیز یک قول غلط می‌باشد، زیرا این نوع معامله به این صفتی‌که ایشان می‌گویند وکالت می‌باشد؛ یعنی مشتری صراف را وکیل ساخته تا برایش موتری به مبلغ مشخص در برابر اجرت معین خریداری کند؛ مانند وکیل به خرید؛ اما بیعی‌که در بین بانک و مشتری صورت می‌گیرد، به این شکل نمی‌باشد؛ زیرا موتر به نام بانک ثبت می‌شود. پس در اصل بانک است که به صفت مشتری موتر را از موتر فروشی خریداری می‌کند و بانک است که موتر را به قسط بالای شخص به فروش رسانده و موتر به نام بانک ثبت می‌ماند و حتی مشتری قیمت مشخص موتر را به صورت قسطی برای بانک پرداخت می‌کند و بنام مشتری ثبت نمی‌شود و صراف که در برابر اجرت مشخص وکیل شخص در خرید است، وکیل گفته نمی‌شود و این صورت از تمام جوانب‌اش وکالت گفته نمی‌شود، اگر شخص از لحاظ مالی قادر می‌بود و صراف را به صفت وکیل انتخاب می‌کرد تا برایش موتری خریداری کند، به بانک مراجعه نمی‌کرد؛ مخصوصاً وقتی‌ صراف از بانک در خرید موتر مسلکی‌تر و مزدش کم‌تر باشد. بناءً نام‌گذاری بیع در این صورت جائز نیست.

خلاصه این‌که این نوع معامله شرعاً جائز نیست.

مرا تحلیل یکی از این مردم در خصوص بانک‌های اسلامی متعجب ساخته است، این شخص گفته که بانک‌‌های معمولی مال‌های مردم را جمع می‌کنند و معامله سودی برای‌شان هیچ قابل ملاحظه نیست، اما مردم متدین باقی می‌مانند که معاملۀ سودی نمی‌کنند و اموال این مردم متدین از بانک‌های معمولی بیرون می‌ماند، بناء بانک‌های اسلامی در کمین شکار مال‌های متدینین است که به طریق دیگری‌که مردم حرمت آن را نمی‌داند، استفاده می‌کنند و این استفاده به طریق معاملۀ غیر شرعی که قناعت دادن اشخاص سطحی‌نگر مبنی بر حرمت این معامله سخت بوده و این معامله مانند سود است؛ اما مانند سود واضح نیست، بلکه بسیاری از مردم متدین گمان می‌کنند که این معامله جواز دارد.» پایان.

دوم: اما در مورد سوال شما در خصوص گذاشتن مال به طور امانت در نزد بانک باید گفت که مثل این سوال را قبلاً به تاریخ ۱۴ اوکتبر ۲۰۱۲ م جواب داده بودیم که متن آن چنین است: «وسیله به سوی حرام حرام است و این قاعده بر هر عملی تطبیق می‌شود، خواه این عمل فردی باشد که توسط یک نفر انجام داده شود و خواه از دو طرف انجام شود و یا عقدی از عقود باشد. تفاوت این است که هرگاه به تنهائی شخص عملی را انجام دهد که منجر به حرام شود، شخص از آن مسئول است و وقتی دو طرف عقد عملی را انجام دهند که منجر به حرام شود، گناه بر هردو واقع می‌شود.

در خصوص گذاشتن پولت در حساب جاری بدون فائدۀ سودی باید گفت: اگر گمان غالب بر این بود که بانک حساب جاری‌ات را در معاملات سودی استفاده می‌کند، پس جائز نیست که این امانت را در حساب جاری‌ات در نزد بانک بگذاری؛ مگر یک مسئله است که بانک‌ها بین امانات و بین حساب جاری فرق می‌گذارند؛ چون در صورت اول امانت در نزد بانک به فائده گذاشته می‌شود که این گونه امانت به سود استعمال شده و در حرمت آن شکی نیست؛ اما حساب جاری از هرکسی‌که باشد، برای این است که هر وقتی خواسته باشد بکشد، می تواند؛ بناءً این مشابه این است که امانت خود را شخص در نزد فرد فاسق بگذارد، پس وقتی به گذاشتن امانت در این بانک مجبور باشی گناه بر تو نیست و اگر بانک امانت را استفاده نادرست کند، گناهش بر ذمۀ خود بانک است؛ البته این در صورتی است که تو از استفادۀ غیرمشروع بانک از امانتت ندانی وراضی نباشی. هم‌چنان وقتی دانستی که بانک حساب جاری‌ات را در معاملات سودی استفاد می‌کند، جائز نیست که در نزد آن بگذاری. طبعاً بهتر این است که حساب جاری و امانتت را در نزد این بانک‌ها و فرد فاسق نگذاری.

اما این مسئله باید واضح شود که تمام مسائل و حالات فوق در صورتی است که بانک صحیح الانقعاد باشد، مثل این‌که ملکیت فردی و یا دولتی باشد و یا شرکت اسلامی و یا شرکت سهامی باشد که در نزد صاحبان خود منعقد شده باشد، نه شرکت سهامی باطل، و اگر در صورتی‌که بانک و یا شرکت‌ها صحیح الانعقاد نباشد، در تمام حالات معامله با ‌آن‌ها جائز نیست.» پایان.

برادرتان عطاء ابن خلیل ابوالرشته

مترجم: مصطفی اسلام

(ترجمه)

حزب التحریر| July 04, 2014

برای تمام برادرانی‎که در مورد اعلام اقامه خلافت از سوی تنظیم الدوله خواستار تفسیر شده بودند، از تذکر نام‎های شان صرف نظر می‎کنیم، چون تعداد شان زیاد است ...

اسلام علیکم ورحمه الله و برکاته!

بدون شک من باید در وقت مناسب پاسخ را ارسال می‎داشتم، اما اینک ارسال می‎نمایم.

برادران معزز:

1. 1.       هر سازمان و یا حزبی که می‎خواهد خلافت را در یک منطقه اعلام کند، باید از طریقه پیامبر صلی الله علیه وسلم پیروی نماید. از طرفی، حزبی که خلافت را اعلام می‎کند باید تسلط کامل بر آن منطقه داشته باشد و امنیت داخلی و خارجی آن منطقه را نیز تأمین کرده بتواند و سرزمینی که در آن خلافت اعلام می‎گردد، باید توانایی و ظرفیت یک دولت را در منطقه داشته باشد. پیامبر صلی الله علیه وسلم در تاسیس دولت اسلامی در مدینه منوره این واقعیت را در نظر گرفت؛ سلطه و حاکمیت در دست پیامبر صلی الله علیه وسلم بود و امنیت داخلی و خارجی تحت حاکمیت اسلام بود و مدینه مانند سایر دولت‎های محاط بر آن، ظرفیت و توانایی تاسیس دولت اسلامی را داشت. 
2. 2.       بناً گروه تنظیم الدوله، نه سلطه کامل بر خاک سوریه دارد و نه بر عراق، و نه هم توانایی تأمین امنیت داخلی و خارجی را دارا می‎باشد. از سوی دیگر، حتی اعضای این گروه که به خلیفه‎ای که بیعت کرده‎اند، هنوز شخصاً توانایی اعلام خلافت را در محضر عام، به گونه علنی را نداشته جالب این‎که واقعیت وی طوری که قبل از اعلام خلافت نامعلوم بود، حالا نیز مبهم و نامعلوم است! بناً این اقدام تنظیم الدوله، برخلاف آن‎چه پیامبر صلی الله علیه وسلم در مدینه انجام داد، می‎باشد. پیامبر صلی الله علیه وسلم، اجازه داشت تا قبل از تاسیس دولت در غار ثور در خفا باشد، ولی زمانی‎که دولت اسلامی تاسیس شد، او دیگر مخفی نبود و کاملاً سرپرستی امور مردم را در دست گرفت، ارتش را رهبری کرد، منازعات را حل و فصل نمود نماینده‎ها را به کشورهای مختلف فرستاد و نماینده‎های دیگران را به حضور خویش در محضر عام به گونه علنی می‎پذیرفت. پس واقعیت پیامبر صلی الله علیه وسلم قبل از تاسیس دولت و بعد از آن کاملاً فرق می‎کرد. فلهذا گروه که خلافت را اعلام کرده در مطابقت با طریقه پیامبر صلی الله علیه وسلم نبوده و هیچ یک از شرایط فوق را تکمیل نکرده و این اعلام هم مانند اعلام خلافت و دولت اسلامی از سوی گروه‎های قبلی می‎باشد. چنان‎چه قبلاً هم بعضی گروه‎ها اعلام خلافت کرده بودند. اعلام خلافت از سوی گروه الدوله نیز یک نام است و بس.

این چنین گروه‎ها، با این کارشان فقط خود را خوش می‎سازند؛ اما واقعیت امر اینست که در هیچ منطقه‎ای حاکمیت کامل ندارند و مناطقی که هرگز توانایی تأمین امنیت داخلی و خارجی را ندارند؛ و نه هم شرایط تاسیس خلافت بر آن منطقه صدق می‎کند. بنابراین، آنها مانند کسانی اند که قبلا خود را خلیفه و حتی مهدی زمان خوانده بودند، بدون این‎که مولفه‎های خلافت و خلیفه شدن را در نظر بگیرند و هم‎چنین بدون در نظر داشت سلطه، امنیت و محافظت آن!

1. 3.       خلافت یک دولت مهم است و شریعت اسلامی طریقه تاسیس آن،‌ شیوه استنباط احکام آن در مورد حکم، سیاست، اقتصاد و روابط بین الملل را نیز واضح کرده است. خلافت موضوع عادی نیست که تنها اعلام شود و نام آن در رسانه‎های چاپی، صوتی، تصویری، پایگاه‎های خبری و نشریه‎ها گرفته شود. خلافت موضوع مهم و حیاتی است که شرایط خاص خود را دارد و برای تاسیس آن موارد فوق ضروری است. مهم‎تر از همه این‎که اگر خلافت واقعی تاسیس شود، تمام جهان تکان می‎خورد و تمام کفار جهان علیه آن اعلام مخالفت می‎کنند و اگر خلافت واقعی تاسیس شود، دارای استحکامات اساسی می‎باشد و دوام می‎داشته باشد. از طرفی، خلافت توانایی تأمین امنیت داخلی و خارجی را می‎داشته باشد و توانایی تطبیق اسلام در داخل و حمل آن در خارج توسط دعوت و جهاد را می‎داشته باشد.
2. 4.       اعلام خلافت از سوی گروه تنظیم الدوله، فقط به یک اعلام خشک می‎ماند و بس که هرگز منجر به افزایش و کاهش واقعیت ساختار دولت نمی‎شود. از جانب دیگر، سازمانی که خلافت را اعلام کرده قبل از اعلام خلافت و بعد از اعلام آن یک گروه نظامی بوده و جز فعالیت‎های نظامی کار دیگری انجام نداده است. واقعیت این گروه نظامی مشابه به واقعیت دیگر گروه‎های مسلح می‎باشد که با رژیم‎ها و میان یکدیگر می‎جنگند و هیچ کدام آنها تسلط و حاکمیت کامل بر سوریه یا عراق و یا هر دوی آن را ندارند. آیا گروه‎های مسلح، به ویژه تنظیم الدوله در واقعیت امر توانایی تسلط یافتن بر یک منطقه مناسب را دارد که در آن شرایط تاسیس خلافت مهیا بوده و خلافت در آنجا اعلام و اسلام تطبیق گردد؟

بناً واقعیت امر از این قرار نیست، این گروه‎ها توانایی تسلط بر منطقه مناسب را ندارند. پس اگر توانایی آن را می‎داشتند و یا این‎که خلافت را طوری که شریعت گفته تاسیس می‎کردند، پس بیعت به آن نه تنها بر حزب‎التحریر فرض می‎بود؛ بلکه بر تمام مسلمانان جهان پیروی و بیعت به آن فرض می‎گردید. اگر واقعاً خلافت مطابق طریقه رسول الله صلی الله علیه وسلم تاسیس می‎شد، ما آماده بودیم که از آن پیروی می‎کردیم. پس بدین اساس هر که خلافت را مطابق طریقه شرعی تاسیس کند متابعت از آن فرض می‎باشد. بناً تمام گروه‎های نظامی -به شمول داعش- نه دارای عناصر تشکیل دولت می‎باشند و نه هم در منطقه تسلط عام و تام دارند و نه هم توانایی تأمین امنیت و حفظ خلافت را دارند. بنابراین، اعلام خلافت از سوی تنظیم الدوله یک نام است و بس و واقعیت اعلام خلافت از سوی این گروه، نه تنها امر خلافت را تحقق نمی‎بخشد؛ بلکه حتی به خلافت هم‎مانند نیست.

1. اما آن‎چه قابل تعمق است اینست که اعلام خلافت از سوی تنظیم الدوله، می‎تواند بسیار تاثیر منفی بر مردم عادی نسبت به تصور آنها از دولت خلافت داشته باشد؛ یعنی با این اعلام، مردم دید غلط نسبت به خلافت پیدا می‎کنند. این در حالی است که مفکورۀ خلافت از قوت و قدرت خاصی برخوردار است و برای مسلمانان بسیار اهمیت بزرگ دارد. آنها با این کار شان می‎خواهند خلافت را در نظر مردم سطحی نگر، کم اهمیت و کم ارزش خلافت جلوه دهند، تا حدی که بعد ازین هر فرد روی جاده‎ها، میدان و حتی در قریه‎ها ظاهر شده خلافت را اعلام خواهد کرد. خود را خلیفه مسلمین قلمداد می‎کند، سپس از انظار مردم غایب شده و نسبت به اقدام خویش اظهار خرسندی می‎کند که کاری درستی را انجام داده است. دریغا! که آنها مفکوره مقدس خلافت را به بازیچه اطفال و دشمنان اسلام تبدیل کرده‎اند.

بناً هم‎چو اعلانات، اهمیت خلافت را کم ارزش جلوه داده و مردم نسبت به آن متنفر می‎شوند و اهمیت خلافت از قلوب مردم عادی فراموش شده و کلمه مقدس خلافت به یک کلمه‎ای بی ارزش و پوچ تبدیل می‎شود. پس این اعلانات باعث تاثیرات منفی بر روحیه مردم عادی شده و اهمیت آن را از بین می‎برد. در این وقت حساس که آمدن خلافت بسیار نزدیک شده و همه به گونه بی‎صبرانه چشم به راه آن هستند باید روی همچو اعلانات، کمی تعمق کنیم و عمیقاً آن را تحت غور و مطالعه قرار دهیم. امروز مردم شاهد پیشرفت‎های چشم‎گیر حزب‎التحریر درین خصوص هستند و این حزب مطابق طریقه پیامبر صلی الله علیه وسلم طوری که ایشان در مدینه دولت اسلامی را تاسیس کردند به پیش می‎رود و درین راستا موفقیت‎های بزرگی را به دست آورده است و عنقریب خلافت راشده ثانی تاسیس می گردد ان‎شاءالله. امروز برخورد و تفاعل درست حزب‎التحریر با امت اسلامی، سبب شده است که امت آماده تاسیس خلافت باشند و این حزب را در آغوش خود گیرند و برداشت دقیق از اسلام، اعتماد و باور و مبارزات خستگی ناپذیر اعضای آن، این حزب را به با اعتماد ترین و بزرگ‎ترین حزب در میان امت اسلامی مبدل کرده است. تعامل درست حزب‎التحریر با امت اسلامی سبب شده است تا مسلمانان مفهوم و اهمیت اخوت و برادری در اسلام را درک کنند و از مزایای آن لذت ببرند و ان‎شاءالله از تلاش‎های خستگی ناپذیر این حزب در راه تاسیس خلافت همه‎ای امت اسلامی سود می‎برند.

خلافتی که بر طریقه پیامبر صلی الله علیه وسلم تاسیس شود، تمام سرپرستی امور مسلمین را به عهده گرفته و همه‎ای مسلمانان از خیر آن مستفید می‎شوند. بناً اعلام خلافت از سوی تنظیم دوله در یک وقت بسیار حساس و مهم بوقوع پیوست تا بتواند برای مردم تصویر غلط و مبهمی نسبت به خلافت ایجاد کند و حتی گفته می‎توانیم که اذهان مردم عادی را نسبت به خلافت کاملاً مغشوش ساخته و دید درست را که مردم عادی نسبت به خلافت داشتند، داعش با این اعلامش تحریف کرد.

1. این مسئله باعث خطور هزارها پرسش در اذهان مردم شده است. کسانی که خلافت را اعلام کردند هیچ حاکمیت و قدرت ندارند، تا امنیت داخلی و خارجی را تأمین کنند و از خلافت حراست نمایند. ایشان فقط در فیسبوک و رسانه‎ها خلافت را اعلام کردند، نه در کدام مکان مناسب و معمول با تکمیل شرایط خلافت که این برنامه ریزی مشکوک است. از سوی دیگر، این گروه و بقیه گروه‎های نظامی بر اساس ساختار تکتل فکری تاسیس نشده اند و به آسانی نفوذ دستان پلید اشرار غربی و شرقی را به داخل شان اجازه می‎دهند. شرقی‎ها و غربی‎ها آزادانه در منطقه تحت تسلط آنها رفت و آمد می‎نمایند و برای همگی واضح است که غرب و شرق برضد اسلام و خلافت توطئه چینی می‎کنند و نقشه طرح می‎کنند. بناً این گروه تصویر درست خلافت را تحریف کرد و مبارزات و پیشروی‎های امت اسلامی درین راه را به عقب راند و حتی ایشان قادر نیستند، تا دوباره این تصویر غلط را بزدایند و دوباره تصویر درست خلافت را برای مردم پیشکش کنند. ایشان خوشحال اند که خلافت تنها در سطح یک نام بدون هیچ وزن و نیرو باقی خواهد ماند. درحالی‎که اعلام خلافت واقعی تمام کفار جهان را سراسیمه می‎کند، و آنها را به وحشت می‎اندازد؛ اما امروز با اعلام آن از سوی داعش، به یک شوخی در میان دشمنان اسلام مبدل شده است.
2. باوجود اعمال زیان آور شریرها، برای دشمنان اسلام در شرق و غرب و برای مزدوران آنها اعلام می‎کنیم که واقعیت خلافت که برای چندین قرن جهان را رهبری کرد، برای همگی واضح و هویدا بود و کدام موضوع نا آشنا نیست. با وجود تمام توطئه‎ها و پلان‎های شما غیر قابل تسخیر بوده و مسلماً حتمی الوقوع است.

الله سبحانه وتعالی می‎فرماید:

وَيَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ [انفال: 30]

ترجمه:  آنان چاره می‎انديشيدند و نقشه می‎كشيدند (كه چگونه به تو شر و بلا برسانند) و الله (هم برای نجات تو از شر و بلای ايشان) تدبير و چاره‌سازی می‎كرد ، و الله بهترين چاره‌ساز است.

الله قادر و متعال، حزبی را برای تاسیس خلافت رهنمایی و هدایت کرده و در این حزب، مردانی را قرار داده است که هیچ تجارت و بیع، آنها را از یاد الله سبحانه وتعالی منحرف نمی‎سازد و آنها خلافت را با قلب‎ها، گوش‎ها و چشمان خویش پذیرفته‎اند و در آغوش خود گرفته‎اند. آنها مردان قهرمان و فولادین هستند و برای تاسیس خلافت آمادگی عام و تام دارند. آنها حکم خلافت و دستور آن به شمول حکومت‎داری و اداره‎ی آن را از منابع اسلام استخراج و آماده کرده‎اند. مسلماً آمادگی آنها مشابه به آمادگی پیامبر صلی الله علیه وسلم برای تاسیس خلافت است. ایشان آماده اند تا مطابق منهج رسول الله صلی الله علیه وسلم خلافت را تاسیس نمایند. این مردان وفادار به خلافت ان‎شاءالله آماده هستند تا در مقابل هر نوع تحریف و تعبیر و تفسیر سوء در قبال خلافت ایستادگی و مقاومت نمایند. در مقابل توطئه‎های کفار، مزدوران آنها و پیروان آنها صخره‎های آهنین هستند و به اتکاء به قوت الله سبحانه و تعالی بهترین سیاسیون امت اسلامی هستند و به آخرین حد نبوغ سیاسی خود رسیده‎اند و به اتکاء و اعتماد به قدرت الله سبحانه وتعالی در مقابل هر نوع دسایس و پلان‎های شوم دشمنان اسلام و مسلمین مقاومت می‎کنند و پلان‎ها و دسایس کفار را به خاک یکسان می‎کنند و چنان از خود پایمردی و ایستادگی نشان می‎دهند که هرگز تاریخ فراموش نکند. الله سبحانه وتعالی در خصوص این چنین انسان‎ها می‎فرماید: 

وَلَا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ [ فاطر: 43]

ترجمه: حيله‌گری‎های زشت، جز دامنگير حيله‌گران نمی‎گردد.

ای برادران و خواهران معزز! 

خلافت یک موضوع خیلی‎ها مهم و حیاتی است و بازگشت آن نیز یک موضوع عادی نمی‎باشد، تاسیس آن تنها به گزارش رسانه‎های شایعه پراکن، خلاصه نمی شود. و به اذن الله سبحانه وتعالی تاسیس خلافت زلزلۀ بزرگ را در سراسر جهان برپا خواهد کرد و تمام معادلات روابط بین‎الملل و نظم جهانی را تغییر می‎دهد و مسیر و چهره‎ای تاریخ را دگرگون می‎کند. و ان‎شاءالله عنقریب خلافت بر منهج رسول الله صلی الله علیه وسلم تاسیس می‎گردد و این مژده رسول الله علیه وسلم است و کسانی که خلافت را برپا می‎کنند به مانند آنانی خواهند بود که در ابتدا خلافت راشده را تاسیس کردند. کسانی که خلافت را تاسیس می‎کنند بهترین‎ها و مخلص‎ترین‎ها در میان امت اسلام هستند و امت اسلامی نیز آنها را از صمیم قلب دوست دارند و چشم به راه آنها هستند و ایشان نیز امت اسلامی را دوست دارند، برای امت اسلامی دعا می‎کنند و نیت نیک درباره امت اسلامی دارند، از ملاقات امت اسلامی خوشحال می‎شوند و امت اسلامی نیز از ملاقی شدن با آنها خرسند می‎شوند و هرگز از حضور آنها در میان شان ناراحت نشده و نه هم از آنها متنفر می‎شوند. این چنین است اعاده کنندگان خلافت بر منهج نبوت و همین است خصایل احیاء کنندگان خلافت راشده ثانی! الله سبحانه وتعالی قطعاً خلافت را به کسانی می‎دهد که شایسته آن باشند و از الله سبحانه وتعالی می‎خواهیم تا از زمره‎ای همین افراد باشیم و از الله سبحانه وتعالی استدعا می‎کنیم که توانایی این را برای ما اعطاء کند تا خلافت را تاسیس کنیم. 

فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ [ توبه: 111]
ترجمه: پس به معامله‌ای كه كرده‌ايد شاد باشيد. 

مبارزان راه حق، هرگز مایوس نمی‎شوند. پس هرگز از الله سبحانه وتعالی ناامید مشوید. الله سبحانه وتعالی هرگز تلاش‌‎‎های شما را به هدر نمی‎هد، و هرگز دعای شما را مسترد نمی‎کند، و هرگز امید شما را به ناامیدی تبدیل نمی‎کند. فلهذا با ما کمک کنید! با ما یکجا شوید! بیاید انرژی خویش را با ما یکجا کنید! تا براین امر مهم فایق آیم و الله سبحانه وتعالی نیز نصرت و خیر خویش را افزایش دهد و نگذارید، تا همچو اعلانات میان تهی و کلمات خشک تلاش‎های خستگی ناپذیر شما را به عقب اندازد و سبب تأخیر تاسیس خلافت گردد. 

والسلام و علیکم و رحمت الله وبرکاته

برادر شما عطا بن خلیل ابو الرشته امیر حزب التحریر